فهرست عناوین مطلب
معرفی دو مُدل اقدام اجتماعی
دو نوع مدل کنش اجتماعی ارائه شده توسط بریتو
کُنش اجتماعی فرآیند ایجاد تغییر در جامعه از طریق کُنش جمعی است. می توان از آن برای رسیدگی به طیف وسیعی از مسائل اجتماعی مانند فقر، نابرابری و بی عدالتی استفاده کرد.
بریتو (۱۹۸۴) در کتاب خود نجن عنوان “کُنش اجتماعی برای تغییر اجتماعی” دو نوع مُدل کُنش اجتماعی را شناسایی و معرفی می کند: نخبه گرایانه و مردمی.
۱- الگوی اقدام اجتماعی نخبه گرایانه
مُدل کُنش اجتماعی نخبه گرا با موارد زیر مشخص می شود:
- توسط نخبگان یا افرادی با موقعیت و قدرت اجتماعی بالا آغاز و اجرا می شود.
- توده ها یا عموم مردم، مستقیماً در این فرآیند دخالت ندارند.
- هدف کُنش اجتماعیِ نخبه گرایانه ایجاد تغییر در جامعه است، اما لزوماً مستلزم توانمندسازی توده ها نیست.
سه نوع فرعی کُنش اجتماعی نخبه گرایانه
بریتو سه نوع فرعی کُنش اجتماعی نخبه گرایانه را مشخص می کند:
- کنش اجتماعی قانونگذاری: این نوع کنش اجتماعی شامل لابی گری برای تغییر قوانین و سیاست هاست.
- مدل تحریم: این نوع کنش اجتماعی شامل استفاده از فشار اقتصادی، اجتماعی یا سیاسی برای ایجاد تغییر است.
- مدل فیزیکی مستقیم: این نوع کنش اجتماعی شامل اقدام مستقیم علیه کسانی است که مسئول بی عدالتی هستند.
مُدل اقدام اجتماعی محبوب
مدل عمل اجتماعی محبوب با موارد زیر مشخص می شود:
- توسط توده ها یا عموم مردم آغاز و اجرا می شود.
- نخبگان ممکن است نقش حمایت کننده داشته باشند، اما مسئولیت اصلی رهبری جنبش را ندارند.
- هدف کُنش اجتماعی مردمی، توانمندسازیِ توده ها و ایجاد تغییر در جامعه با تلاش خود آنهاست.
سه نوع فرعی از کنش اجتماعی مردمی
بریتو سه نوع فرعی از کنش اجتماعی مردمی را مشخص می کند:
- مُدل وجدان کاری: این نوع کُنش اجتماعی شامل افزایش آگاهی از علل ریشه‌ایِ بی‌عدالتی و توانمندسازیِ افراد، برای اقدام در جهت تغییر زندگی‌شان است.
- مُدل دیالکتیکی: این نوع کُنش اجتماعی، تغییر اجتماعی را فرآیندی از تعارض و مذاکره می داند. به دنبال ایجاد اتحاد بین گروه های مختلف و به چالش کشیدنِ ایدئولوژی غالب است.
- مُدل بسیج مستقیم: این نوع کُنش اجتماعی بر بسیج مردم برای اقدام مستقیم علیه بی عدالتی متمرکز است. از تاکتیک هایی مانند اعتراض، تحریم و اعتصاب برای به چالش کشیدن وضعیت موجود استفاده می کند.
نتیجه گیری
دو مُدل کُنش اجتماعی که بریتو شناسایی کرده است، متقابل نیستند. در واقع، بسیاری از جنبش‌های کُنش اجتماعی عناصر هر دو مُدل را ترکیب می‌کنند. با این حال، این دو مُدل رویکردهای متفاوتی را برای تغییر اجتماعی نشان می‌دهند و نقاط قوت و ضعف متفاوتی دارند.
مُدل کنش اجتماعی نخبه گرایانه اغلب در ایجاد تغییرات فوری مؤثرتر است. با این حال، می توان آن را از بالا به پایین و غیر دموکراتیک نیز دید. اجرای الگوی اقدام اجتماعیِ محبوب اغلب دشوارتر است، اما می تواند در دراز مدت پایدارتر و توانمندتر باشد.
انتخاب این که از کدام مُدل استفاده شود، بسته به زمینه خاص و اهداف جنبش کُنش اجتماعی متفاوت خواهد بود. با این حال، هر دو مُدل می توانند ابزارهای موثری برای ایجاد تغییرات اجتماعی باشند.
